Vegan Süt Yeni Değil!
Vegan süt nedir ve vegan süt nasıl yapılır sorusunu sormuyoruz. Vegan sütün hızla gündelik besinlerimizin arasına girdiğini görüyoruz. Bitkisel sütün tarihi büyük ihtimalle düşündüğünüzden çok daha eskiye
dayanıyor ve bitkisel süt vegan hareketten çok önce de insanlığın bir
besiniydi.
Bugün büyüyen vegan gıda pazarının en popüler ürünlerinden biri kuşkusuz
bitkisel süt. Üstelik Türkiye coğrafyasında hiç de alışık olmadığımız bir
şekilde sömürülen hayvanların sütünün ikamesi olarak kullanılıyor. Kek
malzemelerinin arasında, kahvaltılarımızda, tavadaki sosun
içinde.
Bitkisel süt markaları imajlarıyla veganların sosyal medya akışlarını
doldurmuş halde. Diğer yanda ise kendin yap içerikleriyle bitkisel süt
yapımını anlatan içerik üreticiler var. İş öyle bir yere vardı ki bitkisel
süt torbaları fahiş fiyatlarla tüketicilerle buluşuyor. Evdeki
büyükleriniz tülbent kullanmanızı önerirse reddetmeyin, aynı işi
görüyor!
Bitkisel süt çeşitleri uzun ömürlü ambalajlarıyla market raflarına yerini
alıyor. Peki görsel ve yazılı olarak bitkisel süt kullanımına ilk nerede
rastlanıyor? Bitkisel sütler deyince akla ilk gelen soya sütü. Şanının
arkasında MS 1. yüzyıla dayalı bir soya sütü ve tofu yapımına dair taş
levhadan oyulmuş bir Çin duvar resmi yer alıyor. MS 1500'lerde ise "Ode to
Tofu" isimli şiirde tofudan söz ediliyor. 17. ve 18. yüzyılda soya
sütünden söz eden yazar ve şairlerin sayısı belirginleşitor. 19. yüzyılın
sonunda ise ABD (Amerika Birleşik Devletleri) nihayet soya sütünden söz
etmeye başlıyor. Zaten sonrası malumunuz... Bir ürün bir kez ABD'ye
girmeye görsün! Ne var ki ilk endüstriyel hamle Paris'te yaşayan Li
Yu-ying'den geliyor ve dünyanın ilk soya sütü fabrikası kuruluyor. ABD
geri durmuyor ve 1931'de ilk kalsiyum takviyeli soya sütü fabrikası
Madison Foods tarafından ABD'de üretilmeye başlanıyor.
Hindistan cevizi nerede yetişiyor biliyor musunuz? Tabii ki adı üzerinde
Hindistan ve Güneydoğu Asya! Buradan Pasifik Okyanusu kıyılarına doğru
ilerleyen yolculuğu nihayet dünyanın neredeyse tüm subtropikal kıyı
bölgelerine yayılarak devam etti. Portekizli tüccarların, hindistan
cevizinin Afrika ve Brezilya kıyılarında yetişmesine öncü olduğunu da
belirtelim. Bugün endüstriyel aşamalardan geçip ambalajlanan hindistan
cevizi sütü 2 bin yıldan uzun süredir dünya mutfağında bir yere
sahip.
Badem sütü
Photo by dhanya purohit on Unsplash
Badem sütünün 8. yüzyıldan kalma bir İslami tıp metninde öksürük ilacı
olarak yer aldığını söylesek? Badem sütünün de faydaları epey erken
keşfedilmiş. Badem sütünün yemek kitaplarına girmesi için ise aradan 500
yıl daha geçmesi gerekti. Özellikle Büyük Perhiz (Lent) zamanları için
Ortaçağ Avrupa'sının vazgeçilmezierinden biriydi. Ortaçağ'da yalnızca
Avrupa'da değil, İran'da da insanlar badem sütünü çok sevdi! 17. yüzyılda
yemek kitaplarındaki izi yok olsa da vegan hareketle beraber şimdilerde
yine en çok tüketilen bitkisel sütler arasında.
Kremamsı kıvamı ve fırınlanan malzemelerin en çok aranan bitkisel
sütlerinden biri yulaf sütü oldu. Üretiminin başlaması için bu kez çok
eskiye gitmiyoruz. 1990'larda İsveç'teki Lund Üniversitesi'nde Öste kardeşler bitkisel içecekler
üretmeye başlıyor. Dünyanın en popüler bitkisel süt çeşitlerinden
%65 pazar payına sahip badem sütünü yerinden etmek için
pazarlamacılar hiç durmadan çalışıyor.
Bilinen ilk pirinç sütü fabrikası 20. yüzyılın ilk çeyreğinde ABD'de
kuruluyor. Evde yapımı kolay olsa ve harika yoğurdu olsa da pirinç sütü
diğer bitkisel süt çeşitleri gibi yaygın kullanılmıyor. Kahvenize
katmanızı gerçekten tavsiye etmiyoruz!
Kaynaklar:
All about coconut milk
Björn Öste, Inventor Of Oat Milk, On The Road To Number One
Early History of Soybeans and Soyfoods Worldwide (1024 BCE to 1899)
Björn Öste, Inventor Of Oat Milk, On The Road To Number One
Early History of Soybeans and Soyfoods Worldwide (1024 BCE to 1899)
*Metnin tamamı VeganTürkiye'ye aittir. Yararlanılan kaynaklar ve alıntılar bağlantılarla gösterilmektedir.
0 Yorumlar